د کليکانو فارمونه، د ټولنيزو رسنيو د جعلي اکاونټونو له لارې لايکونه، کليکونه، د ويډيوګانو ويوز او واچ ټايم خرڅوي.

دلته د پېنځو شپږو سوو ټلفونانو پر سر يو نفر ولاړ وي او د جعلي اکاونټونو له لارې د خلګو پوسټونه، او پاڼې لايکوي يا يې پر اعلاناتو کليکونه کوي.

ته به يې منې يا نه خو له ما او تا نيولې تر لويو لويو فلمي ستورو، لوبغاړو، او سياستوالو پورې، خلګو ته لايکونه مهم دي. حتی ټرمپ خپل د ټولنيزو رسنيو د فالوورز په اړه لاپه وهي. دی وايي چې په فېسبوک، ټويټر او انسټاګرام کې تر ۱۰۰ ميليونه ډېر فالوورز لري او دا د ځان لوی ځواک ګڼي.

موږ په داسې يوه نړۍ کې اوسو چې لايکونه، ويوز، او فالوورز پکې د ځواک، واک او نفوذ په مانا دي. په انلاين پلورنځيو کې موږ د هغه شي رانيولو ته زړه ښه کوو چې نورو خلګو يې په اړه ډېر مثبت نظرونه ورکړي وي. په ټولنيزو رسنيو کې کاروبارونه او آن سياستوال پر هغو اشخاصو غټه بولۍ وهي چې لايکونه او فالوورز يې ډېر وي. دوی له سياسيونو سره په ټاکنيزو کمپاينونو کې کار کوي. له لويو لويو شرکتونو سره په تجارتي اعلانونو کې مرسته کوي. دې کسانو ته د ټولنيزو رسنيو متنفذين وايي. دا د څه کم څوارلس مليارده ډالرو صنعت دی چې انفلوينسر مارکيټينګ يې بولي.

انفلوينسر مارکيټينګ دا دی چې يو شرکت د خپلو اعلاناتو لپاره د راډيو، تلويزون يا اخبار پر ځای داسې چاته پيسې ورکوي چې په ټولنيزو رسنيو کې ډېر مينه وال لري. دا کس بيا د دې شرکت اعلان تر خپلو مينه والو رسوي، او خپل مينه وال په ډېر مهارت دې ته هڅوي چې د دغه شرکت اجناس يا خدمات رانيسي. خو ستونزه دا ده چې اوس د چرګانو او ماهيانو د فارمونو غوندې د کليکانو فارمونه او د فالوورانو کارخانې شته. يو څوک به سل ميليونه لايکونه ولري خو ايا دا ټول لايکونه په رښتيا سل ميليونه انسانانو ورکړي دي. همداسې د يوې ويډيو د کتونکو شمېر، ايا دا شمېرې رښتيا وايي؟

سپانسر نه يادوم. هلته يو څوک فېسبوک، ټويټر يا انسټګرام ته پيسې ورکوي چې پوسټ يا پاڼه يې د ډېرو کسانو مخ ته راولي دا پريکړه بيا هغه کسان پخپله کوي چې خوښوي يې که نه. خو د کليکانو فارم بل شی. دلته يو اداره په زرګونو جعلي اکاونټونه جوړوي او بيا د دغه جعلي اکاونټونو له لارې لايکونه، ويوز، فالوورز، او ريويوز خرڅوي.

که څه هم فېسبوک او د ټولنيزو رسنيو نورې ادارې په پرلپسې ډول د جعلي اکاونټونو د مخنيوي هڅې کوي. خو دا اوبه اوس تر ورخ تېرې دي. دا اوس د ايلان مسک او ټويټر د شرکت تر منځ سودا دې خبرې ته ولاړه ده چې ايلان مسک د ټويټر د جعلي اکاونټونو په اړه ارقام غواړي خو د ټويټر اداره يې شريکولو ته زړه نه ښه کوي.

د هغو لپاره چې د ټويټر او ايلان مسک تر منځ په سودا نه دي. ډېر مختصر بايد ووايم د پې‌پال، ټيسلا او سپېس ايکس شرکتونو بنسټګر ايلان مسک غواړي په 44 مليارده ډالره د ټويټر شرکت وپېري. اوس خبره دې ته ولاړه ده چې دی د ټويټر له مشرانو د جعلي اکاونټونو حساب کتاب غواړي. هغوی يې ځکه نه ورکوي چې که احياناً دا سودا نه وشي نو د ټويټر د جعلي اکاونټونو په اړه به غټه رسوايي جوړه شي. ټويټر اوس شاوخوا ۳۳۰ ميليونه فعال کاروونکي لري.

خو که داسې معلومات خپاره شي چې فرضاً د ټويټر فقط ۲۰۰ ميليونه کاروونکي اصلي او ۱۳۰ ميليونه اکاونټونه جعلي دي. نو د ټويټر کاروبار به غټه صدمه وويني. اوس چې يو شرکت په ټويټر کې خپل پر اعلاناتو په زرګونو ډالر مصرفوي خو په دې تمه يې مصرفوي چې د ټويټر تر ۳۳۰ ميليونه فعاله کاروونکو د دوی د اعلان د رسېدو چانس شته. خو که شرکتونه خبر شي چې اصلاً د ټويټر کاروونکي ۳۳۰ نه بلکې ۲۰۰ ميليونه دي، نو بيا به د ټويټر اعلانات په دومره ګرانه بيه نه اخلي لکه دا اوس.

فېسبوک د ۲۰۲۰ کال په لومړيو نهو مياشتو کې ۴.۵ مليارده جعلي اکاونټونه بند کړي دي. پوهېږئ دا خورا ډېر دي؟ دا د ټولې نړۍ ۶۰ فيصده نفوس کېږي. د فېسبوک د ټولو فعالو اکاونټونو شمېر څه کم ۳ ميليارده دی. 

خو پر دې سربېره د کليکانو د فارمونو کاروبار او يا د فالوورانو کارخانې نه دي درېدلي. نن هم زه کولای شم چې د ګوګل په يوه ساده سرچ د شلو ډالرو په بدل کې يوه لمن لايکونه رانيسم. پوښتنه دا ده چې، د دې فارمونو مخينوی ولي نه کېږي؟

لومړی لامل يې دا دی چې دا کليک فارمونه تر ډېره په بنګله دېش، هندوستان، تايلېنډ او نورو اسيايي هېوادونو کې دي چې هلته پر دې ډول ظاهراً وړو موضوعاتو د قانون حاکميت خورا محدود دی.

دويم لامل يې د ارټيفيشل انټليجنس يا مصنوعي ځيرکتيا په مرسته جوړ شوي انځورونه دي. دا انځورونه چې ګورې ته به وايي چې دا د رښتيا انسانان دي، مګر دا انځورونه د کمپيوټر په مرسته جوړ شوي وي. 

کليک فارمونه او د جعلي اکاونټونو شرکتونه دغه انځورونه رانيسي. د جعلي اکاونټونو پر پروفايل يې دروي په دې توګه دوی له ژر کشفېدو څخه تر ډېره بريده ځانونه خوندي کوي.

که د دغې خندانې نجلۍ مېسج درته راشي باور مه په کوئ. دا نجلي هيڅ وجود نه لري، دا عکس د AI يا ارټفيشل انټلجنس په مرسته جوړ شوی دی.

پر انټرنيټ د يوې ويډيو ارزښت او کره والی يوازې پر دې مه مالوموئ چې څومره لايکونه لري. دا لايکونه يې ممکن ټول د بنګله دېش له يوه کليک‌فارم څخه په شل ډالره رانيول شوي وي.

د انټرنيټ د خبرونو انځورونو او ويډيوګانو د لايکونو او فالوورانو پر رښتياوالي شکمن اوسئ. د دقيق تحقيق او ژورې پلټنې عادت خپل کړئ. هر څه په پټو سترګو مه منئ.

په دې ويډيو کې کارېدلي سرچينې

نيويارک ټايمز - چل ته پيدا 

دا کس شتون نه لري - ويبپاڼه

د انفلوينسر مارکيټنګ احصائيه - ليکنه

انټرنيټ څومره دروغ دی - انټيليجينسر ويبپاڼه